Itsasondon jaioa, Lazkaoko Beneditarretan oinarrizko ikasketak egin ondoren Parisen eta Erroman izan zen teologia eta filosofia ikasten. Lazkaoko komentura itzuli ondoren buru-belarri hasi zen euskara irakasten eta testuak euskaratzen, eta lehen itzulpenak komentuko Jaunaren Deia aldizkarian hasi zen argitaratzen; geroztik etengabe euskaratu izan ditu otoitzak eta eliz liburuak. Guztien artean azpimarratzekoa da Elizen arteko Biblia, bere zuzendaritzapean itzultzaile talde batek landutako itzulpena, zeinaren atal batzuk eskaintzen diren Itzulpen Antologia III liburuan.
Euskalduntze eta alfabetatze ikastaroetarako aitzindari lana egin du Dionisio Amundarainek, ez bakarrik antolatzaile edo sustatzaile gisa: idazle, zuzentzaile eta itzultzaile gisa ere bai. Artez edo moldez Dionisioren partaidetza izan duten era horretako liburuen zerrenda luzea da; Gerriko liburu saila da horren lekuko garbia.
Beste esparrutan ere hamaikatxo lan egina da, testuen itzultzaile edo zuzentzaile eginkizunetan. Besteak beste, Gerriko Ikerlan Sariketako bildumako lanak, 1990ean sortu zenez geroztik, ia hutsik egin gabe, Dionisiok zuzendu eta orraztuak dira. Itzulpen lanak oso ugariak ditu. Etor, Gero eta Deustuko Unibertsitatea argitaletxeetan gai askotako liburuak euskaratu ditu: ekonomiaz, arteaz, politikaz, literaturaz... Zenbait entziklopediatan ere ekarpen oparoa egin izan du. Erlijio gaietan saiatu izan da, ordea, batez ere. Kristau ikasbideak, otoitz liburuak, meza liburuak, kristau irakurgaiak... denetarik euskaratu du erlijioaren arloan. Lan horien guztien artean nabarmen ageri da Elizen arteko Biblia (1994), bere zuzendaritzapean itzultzaile talde batek landutako itzulpen bikaina. Biblia osoaren itzulpenak gutxi dira euskaraz, eta horietako bat bera ere ez zuzenean eta orokorki gaur egungo irakurlearentzat prestatua. Dionisio Amundarainek zuzendu zuen itzultzaile taldeak lan aparta egin zuen, Biblia itzulpengintzan mugarria jarri zuena alde askotarik: jatorrizko testuetatik egina da, itzultzaile talde batek landua da, Elizen artekoa da (katolikoen eta protestanteen artean mamitua), itzulpen printzipio zorrotzetan oinarritua, eta euskara jaso eta dotorea darabil.
1995ean, erretiroa hartu zuen IVAPeko itzultzaile lanpostutik. EIZIEko ohorezko bazkide izendatu zuten, eta gainera, 2001ean Abbadia saria eman zioten euskararen normalkuntzaren alde egindako lanagatik. Bestalde, 2014. urtean Euskaltzaindiako Ohorezko Euskaltzain izendatu zuten euskerari egindako ekarpenengatik.
Dionisio Amundarainen testu ezagunenak, ziur aski, prentsa artikuluak dira, hainbat komunikabidetan argitaratu baititu iritzi artikuluak. Inguma datu basean Amundarainen 30 lan aurki daitezke. Itzulpenei dagokienez, beheko estekan lan esanguratsuenak ditugu, ia denak erlijio gaiei buruzkoak.
Loturak
DHTE (Diccionario Histórico de la Traducción en Espańa)
| jarduera mota | sorburu hizkuntza | xede hizkuntza | |
| itzulpena | gaztelania | euskara | |
| liburuak |
|
Itzulpen antologia III Aragon, Louis ; Blanc, Michel ; Brel, Jacques ; Bughetti, Benvenuto ; Carama, Helder ; Desplat, Christian ; Hamers, Josiane F. ; Mancho, Martin ; Mendiague, Jose ; Memmi, Albert ; Moustaki, Georges ; O’Dell, Scott ; Prévert, Jacques ; Sastre, Alfonso ; s.n. ; Sylvestre, Anne ; Tuzidides (2002) [ - eu]
testu mota: Literatura
argitaletxea: EIZIE argitaratze lekua: Donostia beste itzultzailea(k): Juan Mari Lekuona, Txomin Peillen, Xalbador Garmendia, Andoni Lekuona, Mikel Atxaga, Txillardegi, Lukas Dorronsoro, Patxi Altuna, Jose Luis Zurutuza, Jose Maria Satrustegi, Hiazinto Fernandorena, Joxe Agirre "Joxe Alkiza" Itsasoa ur-bazter luzea da Ugalde, Martin (1973) [es - eu]
testu mota: Narratiba
jatorrizkoaren argitaratze urtea: ? argitaletxea: Gero , Mensajero = Mezulari bilduma: Euskal Liburuak argitaratze lekua: Bilbo bestelako testuak
Elebiduntasuna eta elebitasuna Hamers, Josiane F. ; Blanc, Michel (2002) [fr - eu] Jesusen berri ona : San Mateori entzunez : A urtea Pagola, José Antonio (2022) [es - eu]
jatorrizkoaren titulua: Al estilo de Jesús : escuchando a San Mateo, Ciclo A
testu mota: Filosofia eta erlijioak jatorrizkoaren argitaratze urtea: 2007 argitaletxea: PAX, Beneditarrak argitaratze lekua: Lazkao jatorrizkoaren herrialdea: Euskal Herria Jesusen berri ona : San Lukasi entzunez : C urtea Pagola, José Antonio (2021) [es - eu]
jatorrizkoaren titulua: Hacernos discípulos de Jesús : escuchando a San Lucas, ciclo C
testu mota: Filosofia eta erlijioak jatorrizkoaren argitaratze urtea: 2009 argitaletxea: PAX, Beneditarrak argitaratze lekua: Lazkao jatorrizkoaren herrialdea: Euskal Herria Jesusen berri ona : San Markosi entzunez : B urtea Pagola, José Antonio (2020) [es - eu]
jatorrizkoaren titulua: Por los caminos de Jesús : escuchando a San Marcos : ciclo B
testu mota: Filosofia eta erlijioak jatorrizkoaren argitaratze urtea: 2008 argitaletxea: PAX, Beneditarrak argitaratze lekua: Lazkao jatorrizkoaren herrialdea: Euskal Herria Jesusen berri ona : San Mateori entzunez : A urtea Pagola, José Antonio (2019) [es - eu]
jatorrizkoaren titulua: Al estilo de Jesús : escuchando a San Mateo, Ciclo A
testu mota: Filosofia eta erlijioak jatorrizkoaren argitaratze urtea: 2007 argitaletxea: PAX, Beneditarrak argitaratze lekua: Lazkao jatorrizkoaren herrialdea: Euskal Herria Egunean eguneko ebanjelioa 2019 urtea : egutegi liturgikoa, egunean eguneko ebanjelioa, igande eta jai-egunetan irakurgai guztiak, otoitzak eta debozioak (2018) [la - eu]
jatorrizkoaren titulua: Evangelio diario 2019 en la Compańía de Jesús
testu mota: Filosofia eta erlijioak jatorrizkoaren argitaratze urtea: 2018 argitaletxea: Mezulari argitaratze lekua: Bilbo jatorrizkoaren herrialdea: Espainia |