Santiago Onaindia
EIZIEko ohorezko bazkide
Fraide karmeldarra zen, idazle oparoa eta argitaratzaile eta itzultzaile lanetan oso ezaguna. Bizkaiera eta gipuzkera erabili zituen idazlanetan, eta prosaz nahiz bertsoz idatzi eta itzuli zuen. EIZIEk ohorezko bazkide izendatu zuen 1991ean, eta Itzulpen Antologia I liburuan jaso zuen haren itzulpen bat, Rabindranath Tagoreren The Crescent Moon poemarena: Illargi barria.
Euskal idazlerik emankorrenetakoa izan zen, eta era askotako gaiak landu zituen. Azpimarratzekoak dira haren ikerketa literarioak, eta baita literaturan, prosan nahiz olerkian egindako sortze-lana ere. Baina ezin dira aipatu gabe utzi haren bi jarduera: Santi Onaindia besteen lanak argitaratzen eta zabaltzen saiatu zen eta itzulpen literario asko argitaratu zituen. Haren lanak askorentzat iturri garrantzitsu bihurtu ziren.
Horrez gain, 45 bat idazleren lan literarioak, olerkarienak bereziki, itzuli zituen euskarara. Guztien artean hauek aipa genitzake: Homero, Virgilio, Horazio, Dante, Teresa Avilakoa, Teresa Lisieux-koa, Evguéni Evtuchenko, Gabriela Mistral, Rabindranath Tagore etab. Horacioren idazlanak Horati'ren odak izenburupean argitaratu ziren lehendabizi Egan aldizkarian, 1955, 1956, 1957 urteetan, eta Olertin geroago. 1963an Tagoreren Iru poema eta Teresa Avilakoaren "Camino de perfección", On-bidea, itzuli zituen, Lino Akesolorekin lankidetzan, eta 1966an, aldiz, Ibiñagabeitiarekin batera, Bergili’ren Idazlanak osorik izeneko Virgilioren idazlan guztiak. 1968an itzultzaile ziharduen eta Francisco Abrisketaren ardura zen Kolonbiar olerki txorta euzkeraz (Parnaso colombiano) argitalpena zuzendu zuen.
Bestelako itzulpen asko ere egin zituen: liturgiakoak, ikastoletarako testuak eta baita beste batzuk ere.
Itzulpenetan testu originalari leial-leial izateko araua ez zuela beti ongi bete egotzi diote. Eskuz egindako zirriborrorik gabe, zuzenean makinaz idazteko ohitura zuen. Hala ere, estilo dotoreari beti eutsi ohi zion. Olerkaria zen, hitzaren maisua, eta hori edozein idazkitan nabari zitzaion.
Era guztietako gaiak landu zituen: erlijioa, literatura, gizarteak, zientziak… Hizkuntza eta kultura guztiz ezberdinetara hurbildu zen, batez ere itzulpenen bidez, eta horretan aipagarriena kultura klasikoa izan daiteke. Bere lanetan zehaztasunari baino areago euskara eta euskal kultura zabaltzeari begiratu zion, literatura unibertsaleko obrak euskaraz eskaintzeari.
A. Ibinagabeitiak Egan aldizkarian honela deskribatu zuen Santi Onaindiaren lana:
“Gure hizkuntzak, askok uste ez duten arren, bere olerki-harrobia ere badu. Harrobi sakon eta aberats horretaz jakin nahiko lukeenak, har beza eskuetan Aita Onaindiaren lana. Bertan mota guztietako olerki, bertso, poema, hizkuntzarik ikaragarrienen aurrean inolako lotsarik gabe ezarri daitezkeen olerki liluragarriak aurki ditzakegu. Aspalditik bi edo hiru idazlek ehun olerkirik ederrenak biltzeko asmoa zuten. Onaindiak "hordago" edo erronka polita aurkeztu die ehun olerki besterik biltzeko gai izan ez diren horiei... Bakoitzak geure lehentasunak eta gustuak ditugu, eta Onaindiak bereak. Horregatik ez da erraza olerkirik hoberenak beti hautatu dituen edo ez dituen esatea. […] Dena dela, A. Onaindiak ikaragarrizko eta oso beharrezkoa zen lana egin du.”
Loturak
- Auñamendi Eusko Entziklopedia
- Itzulpenak .pdf formatuan (Euskerazaleak)
2014-08-07
| liburuak |
|
Jainko antzerkia. Infernua Dante Alighieri (2001) [it - eu]
jatorrizkoaren titulua: Divina Commedia Inferno
testu mota: Poesia jatorrizkoaren argitaratze urtea: 1304 argitaletxea: Hiria argitaratze lekua: Donostia jatorrizkoaren herrialdea: Italia Itzulpen antologia I Biblia ; Casona, Alejandro ; Cervantes Saavedra, Miguel de ; Joan Gurutzekoa ; Diputación Foral del Señorío de Vizcaya ; Fagoaga, Isidoro ; Tagore, Rabindranath (1996) [ - eu]
testu mota: Literatura
argitaletxea: EIZIE argitaratze lekua: Donostia beste itzultzailea(k): Jon Etxaide, Pedro Berrondo, Jaime Kerexeta, Lino Akesolo, Eusebio Erkiaga, Xabier Iratzeder, Maria Dolores Agirre Odak eta Epodoak Horacio Flaco, Quinto (1992) [la - eu]
jatorrizkoaren titulua: Carmina
testu mota: Poesia jatorrizkoaren argitaratze urtea: -23 argitaletxea: Igarri argitaratze lekua: Bilbo jatorrizkoaren herrialdea: Erroma Donibane Gurutz, olerkari Donibane, Gurutz (1990) [es - eu]
testu mota: Poesia
argitaletxea: Karmel argitaratze lekua: Larrea-Zornotza Santa Teresa : Bizitzea Teresa Jesusena (1989) [es - eu]
jatorrizkoaren titulua: Vida de la Madre Teresa de Jesús
testu mota: Narratiba jatorrizkoaren argitaratze urtea: 1588 argitaratze lekua: Larrea (Bizkaia) Odisea Homero (1985) [el - eu]
jatorrizkoaren titulua: Ὀδύσσεια
testu mota: Narratiba jatorrizkoaren argitaratze urtea: -800 argitaletxea: Euskerazaintza argitaratze lekua: Donostia jatorrizkoaren herrialdea: Grezia Jainko-antzerkia Dante Alighieri (1985) [it - eu]
jatorrizkoaren titulua: Commedia
testu mota: Poesia jatorrizkoaren argitaratze urtea: 1321 argitaletxea: Bizkaiko Foru Aldundia argitaratze lekua: Bilbo jatorrizkoaren herrialdea: Italia Egoitzak Teresa Jesusena (1981) [es - eu]
jatorrizkoaren titulua: Las moradas del castillo interior
testu mota: Narratiba jatorrizkoaren argitaratze urtea: 1589 argitaratze lekua: Larrea (Bizkaia) Las cien mejores poesías de amor de la lengua vasca [Antologia] s.n. (1975) [eu - es]
jatorrizkoaren titulua: (Antologia)
testu mota: Narratiba jatorrizkoaren argitaratze urtea: s.d. argitaletxea: La Gran Enciclopedia Vasca argitaratze lekua: Bilbo jatorrizkoaren herrialdea: Euskal Herria beste itzultzailea(k): Gregorio San Juan Amaitu bako poemak Arostegi Gamboa, Luis (1969) [es - eu]
jatorrizkoaren titulua: Poemas inacabados
testu mota: Poesia argitaletxea: Gráficas Bilbao argitaratze lekua: Bilbo Parnaso colombiano en euzkera = Kolonbiar olerti-txorta euzkeraz [Antologia] Amortegui, Octavio ; Artel, Jorge ; Barba Jacob, Porfirio ; Botero, Juan José ; Caro, Jose Eusebio ; Carranza, Eduardo ; Castro Saavedra, Carlos ; Castillo, Eduardo ; Flores, Julio ; Gómez Jaime, Alfredo ; Gutiérrez González, Gregorio ; de Greiff, León ; Hispano, Cornelio ; Isaacs, Jorge ; López Escauriaza, Luis Carlos ; Mac Douall, Roberto ; Marroquín, José Manuel ; Maya, Rafael ; Mejía, Epifanio ; Nieto, Ricardo ; Pombo, Rafael ; Posada, Eduardo ; Rivas Groot, José ; Rivera, José Eustasio ; Rojas Herazo, Hector ; Rojas, Jorge ; Silva, José Asunción ; Uribe Velasquez, Manuel ; Valencia Salgado, Guillermo ; Vidales, Luis ; Arciniegas, Ismael Enrique (1968) [es - eu]
jatorrizkoaren titulua: Parnaso colombiano : colección de poesías escogidas
testu mota: Poesia jatorrizkoaren argitaratze urtea: 1886 argitaletxea: Ekin argitaratze lekua: Buenos Aires jatorrizkoaren herrialdea: Kolonbia beste itzultzailea(k): Joan Inazio Goikoetxea "Gaztelu", Lino Akesolo, Sabin Muniategi, Jon Beiztegi Bergili'ren idazlanak osorik Virgilio Marón, Publio (1966) [la - eu]
jatorrizkoaren titulua: Bucolica ; Georgica ; Aeneis (Eneida)
testu mota: Poesia argitaletxea: Gráficas Bilbao argitaratze lekua: Bilbo jatorrizkoaren herrialdea: Erroma beste itzultzailea(k): Andima Ibinagabeitia Kritikak
Bergili-ren idazlanak osorik Basabil / Olerti, 0000-00
Iru poema. 1: Illargi Barria; 2: Baratze-zaiña; 3: Liriku eskintza Tagore, Rabindranath (1963) [bn - eu]
jatorrizkoaren titulua: Gitanjali (Liriku eskintza)?
testu mota: Antzerkia jatorrizkoaren argitaratze urtea: 1910? argitaletxea: Itxaropena bilduma: Kuliska argitaratze lekua: Zarautz Onbidea Teresa Jesusena (1963) [es - eu]
jatorrizkoaren titulua: Camino de perfección
testu mota: Narratiba jatorrizkoaren argitaratze urtea: 1562-1 argitaletxea: [Graficas Ellacuria?] argitaratze lekua: Bilbo beste itzultzailea(k): Lino Akesolo On bidea. Geigari: Biotz-oiuak, Olerkiak, Esanak. Teresa Jesusena (1962) [es - eu]
jatorrizkoaren titulua: Camino de perfección
testu mota: Narratiba jatorrizkoaren argitaratze urtea: 1562-1 argitaletxea: [Graficas Ellacuria?] argitaratze lekua: Bilbo beste itzultzailea(k): Lino Akesolo bestelako testuak
Illargi barria Tagore, Rabindranath (1996) [bn - eu] [Nora jun zara Maite,] Joan Gurutzekoa (1992) [es - eu] Geroko gizonei Brecht, Bertolt (1987) [de - eu] Esopo-ren ipuiñak XIII Esopo (1987) [el - eu] Zein-leinka Evtuxenko, Evgeni (1985) [ru - eu] Lorik eza Diego, Gerardo (1985) [es - eu] Urbion gaiña Diego, Gerardo (1985) [es - eu] Esopo-ren ipuiñak XII Esopo (1985) [el - eu] Orfeu-ren semeak Mistral, Frédéric (1985) [oc - eu] Zer artu zuen gudariaren emazteak? Brecht, Bertolt (1984) [de - eu] Ez naiz belu jaio Evtuxenko, Evgeni (1984) [ru - eu] Esopo-ren ipuiñak XI Esopo (1984) [el - eu] Alestar neskatxa Mistral, Frédéric (1984) [oc - eu] Gili-gila Mistral, Frédéric (1984) [oc - eu] Neure ama Evtuxenko, Evgeni (1983) [ru - eu] Esopo-ren ipuiñak X Esopo (1983) [el - eu] Eguzkiari abestia Mistral, Frédéric (1983) [oc - eu] Itxas-ontzia Mistral, Frédéric (1983) [oc - eu] Esopo-ren ipuiñak IX Esopo (1982) [el - eu] Il-ezinez Teresa Jesusena (1982) [es - eu] Esopo-ren ipuiñak VIII Esopo (1981) [el - eu] Zer da au? Vega, Lope de (1976) [es - eu]
testu mota: Poesia
non argitaratua: Príncipe de Viana - 120 - Il-ezinez Teresa Jesusena (1975) [es - eu]
testu mota: Poesia
non argitaratua: Príncipe de Viana - 117-118 - Biotz on, mutillak! Evtuxenko, Evgeni (1970) [ru - eu] Lautaro-ren aziera Neruda, Pablo (1969) [es - eu] Esopo-ren ipuiñak VI Esopo (1969) [el - eu] Esopo-ren ipuiñak VII Esopo (1969) [el - eu] Horati-ren Odak XXIV Horacio Flaco, Quinto (1969) [la - eu] Horati-ren Odak XXV Horacio Flaco, Quinto (1969) [la - eu] Sei poema Leopardi, Giacomo (1969) [it - eu] Zortzi poema Pascoli, Giovanni (1968) [it - eu] Artatxoriari Asturias, Miguel Angel (1968) [es - eu] Bolibar Asturias, Miguel Angel (1968) [es - eu] Kredo Asturias, Miguel Angel (1968) [es - eu] Neure izeneko Goi-aingeruari otoitza Asturias, Miguel Angel (1968) [es - eu] Gizon bat il dabe Evtuxenko, Evgeni (1968) [ru - eu] Jazoten yatana Evtuxenko, Evgeni (1968) [ru - eu] Gure belaunaldiko onenai Evtuxenko, Evgeni (1968) [ru - eu] Damua Evtuxenko, Evgeni (1968) [ru - eu] Ertia Darío, Rubén (1968) [es - eu] Esopo-ren ipuiñak IV Esopo (1968) [el - eu] Esopo-ren ipuiñak V Esopo (1968) [el - eu] Sei poema Goytisolo, Jose Agustin (1968) [es - eu] Horati-ren Odak XXII Horacio Flaco, Quinto (1968) [la - eu] Horati-ren Odak XXIII Horacio Flaco, Quinto (1968) [la - eu] Olerkera Huidobro, Vicente (1968) [es - eu] Mao Tse-Tung-en olerkiak Mao Zedong (1968) [zh - eu] Illak Silva, Jose Asuncion (1968) [es - eu] Eztegu ospatua Evtuxenko, Evgeni (1967) [ru - eu] Bide-laguna Evtuxenko, Evgeni (1967) [ru - eu] Esopo-ren ipuiñak II Esopo (1967) [el - eu] Esopo-ren ipuiñak III Esopo (1967) [el - eu] Maite eresi betikorra Florez, Julio (1967) [es - eu] Horati-ren Odak XXI Horacio Flaco, Quinto (1967) [la - eu] Esopo-ren ipuiñak I Esopo (1966) [el - eu] Horati-ren Odak XX Horacio Flaco, Quinto (1966) [la - eu] Horati-ren Odak XIX Horacio Flaco, Quinto (1965) [la - eu] Aldia Ibarbourou, Juana (1965) [es - eu] Bidea Ibarbourou, Juana (1965) [es - eu] Jareipena Ibarbourou, Juana (1965) [es - eu] Itxas-ontzia Ibarbourou, Juana (1965) [es - eu] Eriotza Ibarbourou, Juana (1965) [es - eu] Galdua Ibarbourou, Juana (1965) [es - eu] Irel-suzko Ibarbourou, Juana (1965) [es - eu] Beckerren XIIIgarren rima Becquer, Gustavo Adolfo (1964) [es - eu] Horati-ren Odak XVII Horacio Flaco, Quinto (1964) [la - eu] Horati-ren Odak XVIII Horacio Flaco, Quinto (1964) [la - eu] Zortzikoak Shelley, Percy (1964) [en - eu] Eremuan Unamuno, Miguel (1964) [es - eu] Igaro zirean Unamuno, Miguel de (1964) [es - eu] Logos Unamuno, Miguel de (1964) [es - eu] Zain Diego, Gerardo (1963) [es - eu] Horati-ren Odak XV Horacio Flaco, Quinto (1963) [la - eu] Horati-ren Odak XVI Horacio Flaco, Quinto (1963) [la - eu] Uzta (1) Tagore, Rabindranath (1963) [bn - eu] Uzta (2) Tagore, Rabindranath (1963) [bn - eu] Enearena XI Virgilio Marón, Publio (1963) [la - eu] Horati-ren Odak XIII Horacio Flaco, Quinto (1962) [la - eu] Horati-ren Odak XIV Horacio Flaco, Quinto (1962) [la - eu] Enearena XIX Virgilio Marón, Publio (1962) [la - eu] Enearena X Virgilio Marón, Publio (1962) [la - eu] Guraria Garcia Lorca, Federico (1961) [es - eu] Horati-ren Odak IX Horacio Flaco, Quinto (1961) [la - eu] Horati-ren Odak X Horacio Flaco, Quinto (1961) [la - eu] Horati-ren Odak XI Horacio Flaco, Quinto (1961) [la - eu] Horati-ren Odak XII Horacio Flaco, Quinto (1961) [la - eu] Oldozketan (2) Nervo, Amado (1961) [es - eu] Enearena VII Virgilio Marón, Publio (1961) [la - eu] Enearena VIII Virgilio Marón, Publio (1961) [la - eu] Horati-ren Odak V Horacio Flaco, Quinto (1960) [la - eu] Horati-ren Odak VI Horacio Flaco, Quinto (1960) [la - eu] Horati-ren Odak VII Horacio Flaco, Quinto (1960) [la - eu] Horati-ren Odak VIII Horacio Flaco, Quinto (1960) [la - eu] Morroitzaren atsegiña Mistral, Gabriela (1960) [es - eu] Oldozketan (1) Nervo, Amado (1960) [es - eu] Loraen ikastola Tagore, Rabindranath (1960) [bn - eu] Amabiak Tagore, Rabindranath (1960) [bn - eu] Epaillea Tagore, Rabindranath (1960) [bn - eu] Enearena IV Virgilio Marón, Publio (1960) [la - eu] Enearena V Virgilio Marón, Publio (1960) [la - eu] Enearena VI Virgilio Marón, Publio (1960) [la - eu] Sei amalauko Shakespeare, William (1959) [en - eu] Bost poema Machado, Antonio (1959) [es - eu] Horati-ren Odak I Horacio Flaco, Quinto (1959) [la - eu] Horati-ren Odak II Horacio Flaco, Quinto (1959) [la - eu] Horati-ren Odak III Horacio Flaco, Quinto (1959) [la - eu] Horati-ren Odak IV Horacio Flaco, Quinto (1959) [la - eu] Txapelgorritxo Mistral, Gabriela (1959) [es - eu] Enearena I Virgilio Marón, Publio (1959) [la - eu] Enearena II Virgilio Marón, Publio (1959) [la - eu] Enearena III Virgilio Marón, Publio (1959) [la - eu] Odak (3) Horacio Flaco, Quinto (1957) [la - eu] Odak (2) Horacio Flaco, Quinto (1956) [la - eu] Odak (1) Horacio Flaco, Quinto (1955) [la - eu] Maitasuna Verdaguer, Jacint (1933) [ca - eu|eu]
testu mota: Poesia
non argitaratua: Karmen'go Argia - 25 - Gabon-gabeko lilia Verdaguer, Jacint (1932) [ca - eu]
testu mota: Poesia
non argitaratua: Karmen'go Argia - 13 - Intxixu ta Lezeko : antxiñako Jentillen ezpiritua Euskolurrera biurtzen da Arkotxa Goikoa, Jon (1982) [ - eu]
jatorrizkoaren titulua: s.n.
testu mota: Haur eta gazte literatura argitaletxea: Desclée de Brouwer bilduma: Altea-Desclée irudi-gidak argitaratze lekua: Bilbo jatorrizkoaren herrialdea: Espainia |