Euskal idazle eta itzultzailea. Algortan (Getxo) jaio zen 1901eko uztailean Caracasen (Venezuela) hil zen 1969ko otsailaren 4an.
Merkataritza Injineritza Teknikoko ikasketak egin zituen Bilbon etxeko negozio ekonomikoez arduratzeko, baina Amezagaren humanitateetarako zaletasunak bultzatuta 1924an Valladolideko Unibertsitatera zuzendu zen zuzendaritzako ikasketak burutzeko. 1931an Getxoko zinegotzi hautatu zuten, José Antonio Aguirre alkate zela.
Bingen Amezagak 1920 eta 1936 bitarte lantzen ditu bere bizi intelektualaren ardatz izango ziren gaiak. Urte haietan ikasi zuen euskara eta oso modu aipagarrian iritsi zen berau dominatzera. 1936an Jesus Mari Leizaolak Eusko Jaurlaritzako Lehen Hezkuntzako zuzendari izendatu zuen. Kargu horretako lehen ardura haurren eskolak eta eskolatuak zeuden umeak bonbetatik babestea izan zen.
Zuzendari izendatua eta egun gutxi batzuetara, abenduaren 4an, 1936ko Estatutuaren babesean ateak ireki zituen lehenengo ikastola martxan jartzeko agindua luzatu zuen Amezagak. Hain zuzen ere, Plentziako ikastola irekitzeko agindua. Lehen ikastola ofizial hura Eusko Jaurlaritzaren Justizia eta Kultura Saileko babes eta ardura zuzenpean geratu zen. Horrela hasi zen euskal hezkuntza sistema baten osaketa, euskara eta euskal kulturaren pizkunderako lehen urratsa alegia. Baina 36ko Espainiako gerra zibilak Eusko Jaurlaritzaren esfortzu guztiak ezerezean utzi zituen eta Plentziako San José ikastola itxi beharrean izan ziren. Guda iritsi zenean eta Bilbo frankisten eskuetan erortzear zela, Amezagak bere gain hartu zuen euskal umeen ebakuazioa. Berak ere, Mercedes Iribarren emaztearekin batera, atera beharra izan zuen Espainiako gerra zibila piztu zenean eta Ingalaterra, Argentina eta Caracasen erbesteratu zen. Venezuelako hiriburuan bizi izan zen 1969an hil zen arte.
Ameriketara iritsi zen momentutik murgildu zen euskal giroan eta euskarari eta euskal kulturari eman zion: Buenos Airesen Instituto Americano de Estudios Vascos elkarteko mahaikide izatera iritsi zen eta Caracaseko eta Montevideoko Unibertsitateko irakasle izan zen. 1943ko urritik abendura bitarte 13 artikulu idatzi zituen Euzko Deya eta Tierra Vasca aldizkarietan. Buenos Airesko La Prensa eta Uruguayko El Platan ere hainbat idatzi argitaratu zituen. 1957ko uztailean euskara eta euskal kulturaren alde egindako lanagatik Euskaltzaindiak euskaltzain urgazle izendatu zuen.
Euskal-Esnalea, Euzko Gogoa eta Egan aldizkarietan argitaratu zituen bere ipuinak, narrazioak, olerkiak eta saiakerak. Dena den, sorkuntza-lanetan baino, autore unibertsalen obren itzulpengintzan nabarmendu zen. Oscar Wilde-ren Reading Baitegiko leloa (1954), William Shakespeare-en Hamlet. Danemark'eko Erregegaya (1952), Johann Wolfgang von Goethe-ren Lur-Miña, olerkia (1960) Plinio-ren Plini gaztearen idazkiak (1951), Eskilo-ren Prometeu burdinetan (1951), Zizeron-en Adiskidetasuna (1952) edo Juan Ramon Jimenezen Platero eta biok bezalako obra garrantzitsuak paratu zituen euskaraz.
Pío Baroja, Bolivar eta Boccacio-ren lana ere itzuli zituen. Gazteleraz, Edgar Pardo Stolk idazlearekin batera Jesús Muñoz Tébar (Caracas, 1959); Hombres célebres de la Compañía Guipuzcoana (Caracas, 1966) eta El Hombre Vasco (Buenos Aires, 1968) idatzi zituen.
1966an Caracaseko 400. urtemugaz bi liburu argitaratu zituen Bingenek, Vicente Antonio de Icuza, comandante de corsarios eta El elemento vasco en el siglo XVIII venezolano. Comisión del Cuatricentenario de Caracas elkarteak argitaratu zituen biak.
(Auñamendi Eusko Entziklopediatik hartua)
Loturak
Uda gau bateko ametsa - hitzaurrea (EIZIE, 2015)
liburuak |
Macbeth in Basque Shakespeare, William (2017) [en > eu]
jatorrizkoaren titulua: Macbeth
testu mota: Antzerkia jatorrizkoaren argitaratze urtea: 1626 argitaletxea: University of Nevada , Center for Basque Studies bilduma: Basque Politics Series argitaratze lekua: Reno, Nevada (AEB) jatorrizkoaren herrialdea: Erresuma Batua Uda gau bateko ametsa Shakespeare, William (2015) [en > eu]
jatorrizkoaren titulua: A Midsummer Night's Dream
testu mota: Antzerkia jatorrizkoaren argitaratze urtea: 1596 argitaletxea: EIZIE bilduma: Itzultzaile Aitzindariak argitaratze lekua: Donostia jatorrizkoaren herrialdea: Erresuma Batua Platero ta biok = Platero y yo Jiménez, Juan Ramón (2014) [es > eu]
jatorrizkoaren titulua: Platero y yo
testu mota: Narratiba jatorrizkoaren argitaratze urtea: 1914 argitaletxea: S.C.V. Euskal Erria bilduma: Serie Diáspora; 2 argitaratze lekua: Montevideo jatorrizkoaren herrialdea: Espainia Platero ta biok : illots andaluzitarra Jiménez, Juan Ramón (1953) [es > eu]
jatorrizkoaren titulua: Platero y yo
testu mota: Narratiba jatorrizkoaren argitaratze urtea: 1914/1917 argitaletxea: Florensa & Lafón argitaratze lekua: Montevideo jatorrizkoaren herrialdea: Espainia Kritikak
Platero ta biok Andima / Euzko Gogoa, 0000-00
Platero ta biok Luis Mitxelena / Egan, 0000-00
Hamlet Danemark'eko erregaia Shakespeare, William (1952) [en > eu]
jatorrizkoaren titulua: The tragicall historie of Hamlet : Prince of Denmarke
testu mota: Antzerkia jatorrizkoaren argitaratze urtea: 1603 argitaletxea: Ekin argitaratze lekua: Buenos Aires jatorrizkoaren herrialdea: Erresuma Batua Kritikak
Hamlet Ibinagabeitia'tar Andima'k / Euzko Gogoa, 0000-00
bestelako testuak
Ontziburu!, nire ontziburu! Whitman, Walt (2006) [en > eu]
testu mota: Poesia
non argitaratua: Itsaso aurrean : poemak eta poesia itzulpenak - Susa, 2006 oharrak: Lehen argitalpena: Euzko Deya (Buenos Aires), 1944 Loreei Calderón de la Barca, Pedro (2006) [es > eu]
testu mota: Poesia
non argitaratua: Itsaso aurrean : poemak eta poesia itzulpenak - Susa, 2006 oharrak: Lehen argitalpena: 1943 Bihotza jauzten jat Wordsworth, William (2006) [en > eu]
testu mota: Poesia
non argitaratua: Itsaso aurrean : poemak eta poesia itzulpenak - Susa, 2006 oharrak: Lehen argitalpena: Euzko Deya (Buenos Aires) 1944 Errusiako mintzoa Turgenev, Ivan Sergeievitx (2006) [ru > eu]
testu mota: Poesia
non argitaratua: Itsaso aurrean : poemak eta poesia itzulpenak - Susa, 2006 Hamleten neurtitzak Ofeleri Shakespeare, William (2006) [en > eu]
testu mota: Poesia
non argitaratua: Itsaso aurrean : poemak eta poesia itzulpenak - Susa, 2006 oharrak: Lehen argitalpena: 1947 Ofeleren kantuak Shakespeare, William (2006) [en > eu]
testu mota: Poesia
non argitaratua: Itsaso aurrean : poemak eta poesia itzulpenak - Susa, 2006 oharrak: Lehen argitalpena: 1947 Hobigilearen kantua Shakespeare, William (2006) [en > eu]
testu mota: Poesia
non argitaratua: Itsaso aurrean : poemak eta poesia itzulpenak - Susa, 2006 oharrak: Lehen argitalpena: 1947 Maitagarrien kantua I Shakespeare, William (2006) [en > eu]
testu mota: Poesia
non argitaratua: Itsaso aurrean : poemak eta poesia itzulpenak - Susa, 2006 oharrak: Lehen argitalpena: 1952 Maitagarrien kantua II Shakespeare, William (2006) [en > eu]
testu mota: Poesia
non argitaratua: Itsaso aurrean : poemak eta poesia itzulpenak - Susa, 2006 oharrak: Lehen argitalpena: 1952 Reading Bahitegiko Leloa Wilde, Oscar (2006) [en > eu]
testu mota: Poesia
non argitaratua: Itsaso aurrean : poemak eta poesia itzulpenak - Susa, 2006 oharrak: Lehen argitalpena: Euzko Gogoa (Guatemala), 1954 Finojosako neska behizaina Santillanako markesa, Íñigo López de Mendoza (2006) [es > eu]
testu mota: Poesia
non argitaratua: Itsaso aurrean : poemak eta poesia itzulpenak - Susa, 2006 oharrak: Lehen argitalpena: Euzko Deya (Buenos Aires), 1943 Bakartasuna Pope, Alexander (2006) [en > eu]
testu mota: Poesia
non argitaratua: Itsaso aurrean : poemak eta poesia itzulpenak - Susa, 2006 oharrak: Lehen argitalpena: Euzko Deya (Buenos Aires), 1944 Aholku onaren balada Chaucer, Geoffrey (2006) [en > eu]
testu mota: Poesia
non argitaratua: Itsaso aurrean : poemak eta poesia itzulpenak - Susa, 2006 oharrak: Lehen argitalpena: Euzko Deya (Buenos Aires), 1943 Bihar Vega, Lope de (2006) [es > eu]
testu mota: Poesia
non argitaratua: Itsaso aurrean : poemak eta poesia itzulpenak - Susa, 2006 oharrak: Lehen argitalpena: 1943 V. hamalaukoa Leonardo de Argensola, Bartolomé (2006) [es > eu]
testu mota: Poesia
non argitaratua: Itsaso aurrean : poemak eta poesia itzulpenak - Susa, 2006 oharrak: Lehen argitalpena: 1943 Andere bati Leonardo de Argensola, Bartolomé (2006) [es > eu]
testu mota: Poesia
non argitaratua: Itsaso aurrean : poemak eta poesia itzulpenak - Susa, 2006 oharrak: Lehen argitalpena: 1943 Zurekin hizketan Milton, John (2006) [en > eu]
testu mota: Poesia
non argitaratua: Itsaso aurrean : poemak eta poesia itzulpenak - Susa, 2006 oharrak: Lehen argitalpena: Euzko Deya (Buenos Aires), 1944 Artzain maiteminduak bere maiteari Marlowe, Christopher (2006) [en > eu]
testu mota: Poesia
non argitaratua: Itsaso aurrean : poemak eta poesia itzulpenak - Susa, 2006 oharrak: Lehen argitalpena: Euzko Deya (Buenos Aires), 1943 Zuhaitzak Kilmer, Joyce (2006) [en > eu]
testu mota: Poesia
non argitaratua: Itsaso aurrean : poemak eta poesia itzulpenak - Susa, 2006 oharrak: Lehen argitalpena: Euzko Deya (Buenos Aires), 1943 Agur Emerson, Ralph Waldo (2006) [en > eu]
testu mota: Poesia
non argitaratua: Itsaso aurrean : poemak eta poesia itzulpenak - Susa, 2006 oharrak: Lehen argitalpena: Euzko Deya (Buenos Aires), 1944 Athalie Racine, Jean (2006) [fr > eu]
testu mota: Poesia
non argitaratua: Itsaso aurrean : poemak eta poesia itzulpenak - Susa, 2006 oharrak: Lehen argitalpena: 1939 LXVI. hamalaukoa Shakespeare, William (2006) [en > eu]
testu mota: Poesia
non argitaratua: Itsaso aurrean : poemak eta poesia itzulpenak - Susa, 2006 oharrak: Lehen argitalpena: Euzko Deya (Buenos Aires), 1954. Poemak Khayyam, Omar (1975) [ar > eu] Verona'ko bi zaldun Cronin, A.J. (1967) [en > eu] Iru ereztunak (Dekameron) Boccaccio, Giovanni (1965) [it > eu] Elizabide arlotea Baroja, Pio (1964) [es > eu] Ikasbideari buruzko hitzaldia Descartes, Rene (1963) [fr > eu] Prometeu burdinetan Eskilo (1959) [el > eu] Lurrin-uts Jiménez, Juan Ramón (1957) [es > eu]
testu mota: Poesia
non argitaratua: Tierra Vasca - 8 - Bideko Lorea (Platero eta biok) Jiménez, Juan Ramón (1956) [es > eu] Reading baitegiko leloa Wilde, Oscar (1954) [en > eu] LXVI'garren amalaukoa Shakespeare, William (1954) [en > eu] Adiskidetasuna (4) Zizeron, Marko Tulio (1954) [la > eu] Adiskidetasuna (1) Zizeron, Marko Tulio (1952) [la > eu] Adiskidetasuna (2) Zizeron, Marko Tulio (1952) [la > eu] Adiskidetasuna (3) Zizeron, Marko Tulio (1952) [la > eu] Plini gaztearen idazkiak Plinio Zezilio Segundo, Gaio (1951) [la > eu] Agur Emerson, Ralph Waldo (1944) [en > eu] A.Lincoln'en eriotzean Whitman, Walt (1944) [en > eu] My heart leaps up when I behold Wordsworth, William (1944) [en > eu]
testu mota: Poesia
non argitaratua: Euzko Deya, 179 - oharrak: Itsaso aurrean liburuan Bihotza jauzten jat izenburuarekin argitaratua (Susa, 2006) Zugatzak Kilmer, Joyce (1943) [en > eu] Artzain maiteminduak Cere Maiteari Marlowe, Christopher (1943) [en > eu] Bakartasuna Pope, Alexander (1943) [en > eu] Leoya ta bere gudarostea Samaniego, Felix Maria (1924) [es > eu] Mutilla ta zoria Samaniego, Felix Maria (1924) [es > eu] Jauna-donokiratzian Leon, Fray Luis de (1920) [es > eu]
testu mota: Poesia
non argitaratua: Euzko Deya, 90 - |