Idazle ezaguna izan zen, Joanak joan liburuaren egilea, eta euskal itzulpengintzari ere ekarpen handiak egin zizkion: Pio Barojaren Las inquietudes de Shanti Andia itzuli zuen 1959an, Itsasoa Laño dago izenburupean. Zenbait berrargitarapen izan ditu liburu horrek, azkenak Santi Andiaren kezkak izenburuaz. 1979an Isidoro Fagoagaren Domiku Garat. Biltzarraren defendatzaile liburua itzuli eta argitaratu zuen, eta  Itzulpen Antologia I liburuan jasoa dago.

Ofizioz delineatzailea bazen ere, idaztea maite zuen, eta horretan jarduten zuen.  Jon Etxaide itzulpen-lanetan lehen urratsak ematen ari zela, gerrak bete-betean harrapatu zuen. Sortze-lanetan hasi bezain pronto utzi behar izan zion zereginari hamasei urterekin, egoerak hala behartuta. Martuteneko eta Gasteizko kartzeletan preso egon zen sei hilabetez, Gernika aldizkariarekin harrapatu baitzuten mugan. Euskarazko eskolak ere eman zituen ezkutuan Donostiako kale nagusian zuen lantegiko bulegoan.

Hamabost urte zituela egin zituen lehen itzulpen-lanak, aitak horretarako gogo emanda. Euskaltzalea bazen ere, eta literaturarako joera izan arren, ez zen sormen literarioetan zuzenean sartzen ausartzen; horregatik besteen lanak itzultzen eman zituen lehen pausoak. La Cruz astekari katolikoan Till Eulenspiegel-en abenturak atalka argitaratzen hasi zen. Hastapenetan makina bat buruhauste izan zuen, itzultzerakoan euskal joskera txukun landu nahi zuelako, eta halakorik egitea ez zitzaiolako beti erraza izan; horretan ere aitak lagundu zuen, azken zuzenketak berak egiten zizkiolako. Lana bertan behera gelditu zen gerra etortzean.

Gerra bete-betean zegoela, Gure Herria aldizkarian Pierre Lhanderen Le barde Etchaun biografia irakurri eta Barkoxeko koblakariari buruzko grina piztu zitzaion. Etxahunen bertsoak argitaratzen hasi zen Olerti aldizkarian, hasiera batean Etxahun’en bertsoak gipuzkeraz emanak izenpean. Gero BRSVAP-n ere argitaratu zituen urte askoan. Jatorriz zubereraz idatzitako bertsoak euskara batura eta gaztelerara itzuli zituen. Ondoren liburu moduan argitaratu ziren, azalpen batzuk gehituta. Etxaidek zuberotarraren lana hegoaldera gerturatu nahi zuen, eta itzulpena hitzez hitz egin beharrean, gipuzkerazko bertsolarien kutsua eman nahi zien, irakurleak arrotz senti ez zitzan.  Itzulpenean Jon Miranderen laguntza izan zuen, obraren izenburupean zehazten den moduan (“Jon Miranderen lankidetasunez”).

EIZIEk ohorezko bazkide izendatu zuen 1991n, urteetan zehar itzulpengintzaren inguruan egindako lan oparo eta bikainagatik.

Enlaces

• Hiru.com 
• Wikipedia
• Bidegileak

2014-08-06