Kimika eta mineralogia ikasketak egin ostean, hizkuntzalaritza ikasteari ekin zion. Hala, 1847an hizkuntzalaritzari buruzko lehen liburua argitaratu zuen, euskara ardatz hartuta.

1852an, Napoleon III.a lehengusuak printze titulua ezarri zion. Oxfordeko Unibertsitatean ohorezko doktore titulua jaso, eta Ingalaterran finkatu zen hizkuntzalaritzazko ikerketan murgiltzeko asmoz. 1883an, Gladstoneko gobernuak 250.000 librako pentsioa eskaini zion Ingalaterrako dialektoak ikertzeko.

1891n bere emaztea hil zen Ajaccion. Atharratzeko (Zuberoa) Clemencia Richard Grandmontagne euskaldunarekin ezkondu zen, Claudio Otaegui euskal poetaren koinatarekin. 1891n hil zen Fanon (Urbina), 78 urte zituela.

Bonapartek Londresen izan zuen lehen harremana euskaldunekin, Antoine d'Abbadieren bitartez. 1856an bidaiatu zuen Euskal Herrira lehen aldiz. Baionan, Abbadie, Duvoisin eta Inchauspe zituen zain. Urte horretan Abaddiek sortutako Urruñako euskal festak zuzendu zituen. Euskaraz mintzatu zen jendaurrean.

Bi hilabete eta erdiko egonaldiaren ostean, kolaboratzaile-sare handi bat eraiki zuen zeregin zehatz batekin, Biblia euskalki guztietara itzultzea, hain zuzen.

1869an Vinson ezagutu zuen Francisque Micheli esker. Donibane Lohitzunen lekutu zuen bere akademia ibiltaria, eta kolaboratzaile-sare handia osatu zuen. Printzeak lan itzela egin zuen, eta hari esker argitalpen eta lan andana kaleratu ziren; baina, batez ere, berak egindako bi lan dira lan handi horren erakusgarri: alde batetik, 1869an koloretan argitaratu zuen Carte de sept provinces basques... euskalkien mapa, eta beste alde batetik, Le Verbe basque en tableaux lan ospetsua, Londresen argitaratua (1869).

Beste zenbait liburuz gain, artikulu eta ikerketa labur ugari argitaratu zituen aldizkari espezializatuetan. Kristau-ikasbidearen, Ebanjelioen eta Biblia osoaren itzulpenek hogeita hamairu edizio izan zituzten. Itzulpen kopuru ikaragarri horretan, Duvoisinen Bible saindua edo testament zahar eta berria... nabarmendu behar da, bere tamaina eta kalitatea aintzat hartuz, 1859-1865ean printzeak editatu zuena. Bonaparteren lanak eragin bortitza izan zuen euskal hizkuntzaren ikerketan, bai herrialdean eta bai atzerrian. Hari eta bere ikerketei buruzko bibliografia ere azpimarragarria da.

1992 eta 2000 bitartean Deustuko Unibertsitateak Bonaparteren lan osoaren 26 liburukiak argitaratu zituen, Rosa Miren Pagolak zuzendutako edizio batean: Bonaparte Ondareko Eskuizkribuak. 2005ean CD euskarrian kaleratu ziren.

Iturria: Auñamendi Eusko Entziklopedia

Irudia: Wikipedia.

Loturak

Bidegileak bilduma

Wikipedia